Jongeren van 12 tot 18 jaar vallen in principe onder het strafrecht voor minderjarigen en volwassenen vanaf 18 jaar onder het volwassenenstrafrecht.
Het in april 2014 uitgevaardigde Jeugdstrafrecht maakt het voor rechters mogelijk om hiervan af te wijken. Rechters kunnen jongeren tussen 16 en 17 jaar veroordelen volgens het volwassenenstrafrecht en jongeren tussen 18 en 23 jaar volgens het jeugdstrafrecht.
Of de rechter dit doet, hangt af van het karakter van de jongere, de criminele situatie van de jongere en de ernst van het misdrijf. De Commissie Kinderbescherming adviseert de rechter welke straffen het meest geschikt zijn voor 16- en 17-jarigen, en de reclassering voor volwassenen doet hetzelfde voor 18-23-jarigen.
Als een kind onder de 12 jaar een strafbaar feit heeft gepleegd, kan het niet voor de rechter worden gezet. Deze kinderen kunnen door de politie worden aangehouden. Hierna moeten ze mee naar het politiebureau voor verhoor.
Straffen in het jeugdstrafrecht
Over het algemeen omvatten de straffen voor minderjarigen voornamelijk werkstraffen en leerstraffen. Dit zijn allemaal voor deze persoon om van zijn of haar fouten te leren, zodat deze persoon het in de toekomst niet meer zal doen. De maximumstraf is lager dan het gewone strafrecht. Zo kunnen minderjarigen onder de 16 jaar maximaal een jaar worden vastgehouden. Als er sprake is van een ernstig misdrijf (zoals moord of terrorisme) of als de omstandigheden verergeren, kan de rechter besluiten een 16- of 17-jarige te berechten volgens het volwassenenstrafrecht. Daarom is de hulp van ervaren jeugdrechtadvocaten erg belangrijk.
Halt-afdoening
In sommige gevallen kunnen voorwaardelijke straffen worden opgelegd aan jongeren tussen de 12 en 18 jaar. Vergeleken met de taakstraf is het belangrijkste voordeel van een Halt-straf dat als de straf correct wordt uitgevoerd, hij of zij de wet niet overtreedt en dus geen strafblad heeft. Als de jongere weigert de schorsing af te dwingen of slecht presteert, zal de zaak alsnog worden doorverwezen naar de officier van justitie. Dit zal in veel gevallen leiden tot een strafblad.